Наименование памятника: Памятник ученому, педагогу Халелу Досмухамедову (1883-1939гг.)
Типологическая принадлежность: Сооружение монументального искусства
Периодизация памятника: 2003 г.
Местонахождение памятника: город Атырау, проспект Студенческий, перед зданием Атырауского государственного университета имени Х.Досмухамедова
Исторические данные: Халел Досмухамедов (1883-1939 гг.) выдающийся казахский ученый, общественный деятель, один из основателей национальной академии наук. Он родился 24 апреля 1883 года на территории современного Кызылкогинского района Атырауской области. Он окончил Уральское военно-медицинское училище, а затем Санкт-Петербургскую военно-медицинскую академию в 1909 году. В 1917-1919 гг. был членом партии «Алаш» и правительства «Алашорда». В 1939 г. Х. Досмухамедов подвергся политическим репрессиям и оправдан только в 1958 г.
Описание памятника: Скульптурная композиция Х. Досмухамедову выполнена из гранита, с полировкой лицевой части. Высота памятника-постамента 4 м. Конструкция надземной части сооружения – монолитная из бетона. Вес скульптуры 9450 кг.
Автор памятника Бектемиров. Д.Ж.
Статус памятника: Памятник историко-культурного наследия местного значения
Ескерткіштің атауы: Ғалым, педагог Халел Досмұхамедовтың (1883-1939 жж.) ескерткіші
Типологиялық тиістілігі: монументтік өнер құрылысы
Ескерткіштің кезеңділігі: 2003 ж.
Ескерткіштің орналасқан жері: Атырау қаласы, Студенттер даңғылы, Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті ғимаратының алдында
Тарихи деректер: Халел Досмұхамедов (1883-1939 жж.) – қазақтың аса көрнекті ғалымы, қоғам қайраткері, Ұлттық Ғылым Академиясының негізін қалаушылардың бірі. Ол 1883 жылы 24 сәуірде қазіргі Атырау облысы Қызылқоға ауданында дүниеге келген. 1909 жылы Орал әскери-медициналық училищесін, кейін Санкт-Петербург әскери-медициналық академиясын бітірген. 1917-1919 жылдар аралығында «Алаш» партиясы мен «Алашорда» үкіметінің мүшесі болды. 1939 жылы Х.Досмұхамедов саяси қуғын-сүргінге ұшырап, тек 1958 жылы ғана ақталды.
Ескерткіштің сипаттамасы: Х.Досмұхамедовтың мүсіндік композициясы граниттен жасалған. Оның биіктігі 4 метрді құрайды. Ескерткіштің жерүсті бөлігінің құрылымы бетоннан жасалған. Салмағы 9450 кг.
Ескерткіштің авторы Д. Ж. Бектеміров.
Ескерткіштің мәртебесі: Жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші.
Monumentname: Monument to the scientist, teacher Khalel Dosmukhamedov (1883-1939)
Typological affiliation: monumental art structures
Periodization of the monument: 2003
Location of the monument: Atyrau city, Student avenue, in front of the building of the Republican State Enterprise on the REM "Atyrau State University named after Kh.Dosmukhamedov"
Historicaldata: Khalel Dosmukhamedov (1883-1939) is an outstanding Kazakh scientist, public figure, one of the founders of the National Academy of Sciences. He was born on April 24, 1883 in the territory of the modern Kyzylkoginsky district of the Atyrau region. He graduated from the Military Ural academy, and then from the St. Petersburg Military Medical Academy in 1909. In 1917-1919, he was a member of the Alash party and the Alashord government. In 1939, Kh. Dosmukhamedov was repressed, and only in 1958 he was rehabilitated. The author of the monument isD.J.Bektemirov.
Description of the monument: The sculptural composition of Kh. Dosmukhamedov is made of granite, with polished front part. The height of the monument-pedestal is 4 m. The structure of the above-ground part of the building is monolithic of concrete. The pedestal has a rectangular, stepped shape with dimensions in the plan 3.6 mx 2.4 m. The height of the pedestal is 450 mm. In the pedestal, for the sculpture, there is a recess 1.2 mx 1.2 m in size and 80 mm deep. The underground part of the structure is rectangular, monolithic, reinforced concrete slab, 5.6 mx 4.9 m in size, 500 mm thick. The area of the site for the monument is 0.004 ha. The area of the pedestal is 27.4 sq. m. The height of the sculpture is 4.0 m. The weight of the sculpture is 9450 kg.
Monument status: Monument of historical and cultural heritage of local significance