Наименование памятника: Некрополь Кульсары Ата
Типологическая принадлежность: ансамбли и комплексы
Периодизация памятника: конец XІX – начало ХХ вв.
Местонахождение памятника: Атырауская область, город Кульсары, Жылыойский район, 6-ауыл
Исторические данные: Памятник был изучен Западно-Казахстанской этноархеологической экспедицией во главе с С. Ажигали в 2004 году и запечатлен на фото. Автор памятника, строитель, история постройки неизвестна.
Описание памятника: Мавзолей, юртообразный, типа "уйтам", расположен в центральной части могильника Кульсары-ата. Памятник небольшой однокамерный имеет круглую форму (внутренний диаметр 3,75 м), построенный из самантасского кирпича (43×22×10 см). Видны две формы мавзолея: над цилиндрической стеной установлен свод сфероконусной формы. Фасад расположен в северном направлении, на стороне которого находится остроконечный дверный проем. Интерьер могильника представляет собой своеобразный архитектурный вид. На полу лежат разрушенные остатки крупного замка: две части колонны расположены вблизи западной стены. На лицевой стороне вырезан знак рода Адай. Надгробная деревянная ограда №1 прямоугольная, с плоскими деревянными колоннами по четырем углам, концы которых скруглены. Вверху и внизу колонны есть бороздки, которые выровнены по краям деревьев с горизонтальными краями. Перед ограждением в прежнее время располагался надгробие. Теперь он упирается в северную стену из-за падения. Размер забора: 1,8 × 2,5; высота 143 см. Размер надгробия: сечение 10 × 24 см; высота 170 см. Четыре угла прямоугольной ограды №2 с надгробиями поддерживают круглые деревянные колонны. Вверху и внизу к уступным проемам нанесен край поперечных стержней. Размер забора: 2,0 × 4,1 м в проекте; высота 1,55 м. Размер надгробия: в проекте 1,20 × 1,70 м. Западное надгробие: сечение 15 × 30 см; высота 1,65 м. Восточное надгробие: сечение 15 × 30 см; высота 1,90 м.
Статус памятника: Памятник истории и культуры местного значения
Ескерткіштің атауы: Құлсары ата қорымы
Типологиялық тиістілік: ансамбльдер мен кешендер
Ескерткіштің кезеңділігі: XІX ғасырдың аяғы – ХХ ғасырдың басы
Ескерткіштің ораналасқан жері: Атырау облысы, Жылыой ауданы,Құлсары қаласы, 6-ауыл
Тарихи деректер:Ескерткішті 2004 жылы С.Әжіғали бастаған Батыс Қазақстан этноархеологиялық экспедициясы зерттеп, сәулеттік өлшемдерін сызып, фотоға түсірген. Ескерткіштің авторы, құрылысшысы, салыну тарихы белгісіз.
Ескерткіштің сипаттамасы: Киіз үй тәрізді, «үйтам» типті мазар Құлсары ата қорымының орталық бөлігінде орналасқан. Шағын бір камералы ескерткіш дөңгелек пішінді (ішкі диаметрі 3,75 м), самантас кірпіштен (43×22×10 см) салынған. Мазардың екі пішінді кескіні көрініп тұр: цилиндр тәрізді қабырғасы үстіне сфероконус пішінді күмбезі орнатылған. Қасбеті солтүстік бағытта, үсті үшкір келген есік ойығы орналасқан жағында. Мазар интерьері өзіндік сәулеттік көрініс тапқан. Еденде ірі құлпытастың қираған қалдықтары жатыр: бағананың екі бөлігі батыс қабырғасына таяу орналасқан. Беткі қырында адай руының таңбасы ойылған. Құлпытасты ағаш қоршау №1 тік бұрышты, төрт бұрышына жалпақ ағаш бағана орнатылып, олардың ұштығы дөңгелек етіп кесілген. Бағананың жоғарғы және төменгі бөлігінде ойық кертпе салынған, оларға көлденең қырлы ағаштардың шеті кигізілген. Қоршау алдына бұрынғы кезде құлпытасы орналасқан. Қазір құлап қалуына байланысты солтүстік қабырғасына сүйеп қойған. Қоршау көлемі: жобасында 1,8×2,5 м; биіктігі 143 см. Құлпытас көлемі: қимасы 10×24 см; биіктігі 170 см. Қабір үсті қоршау құлпытастарымен №2 тікбұрышты қоршаудың төрт бұрышы ұштығы дөңгелек ағаш бағаналармен ұстатылған. Бағаналардың жоғарғы және төменгі жағында кертпеш ойықтарға көлденең сырықтардың шеті кіргізілген. Қоршау көлемі: жобасында 2,0×4,1 м; биіктігі 1,55 м. Қабір үсті белгісінің көлемі: жобасында 1,20×1,70 м. Батыс құлпытас: қимасы 15×30 см; биіктігі 1,65 м. Шығыс құлпытас: қимасы 15×30 см; биіктігі 1,90 м.
Ескерткіштің мәртебесі: Жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші
Monument name: Burial of Kulsary Ata
Typological affiliation: ensembles and complexes
Periodization of the monument: end of XІX– beginning ofХХ centuries
Location of the monument: Atyrau region, Kulsary city, Zhylyoi district, 6-aul
Historical data: The study of the monument was done by the West Kazakhstan ethnoarchaeological expedition headed by S. Azhigali in 2004 and is captured in the photo. The author of the monument, the builder and history of the construction are unknown.
Description of the monument: A yurt-like mausoleum of the “uytam” type is located in the central part of the Kulsary-ata burial ground. The small single-chamber monument has a round shape (inner diameter 3.75 m), built of samantas brick (43 × 22 × 10 cm). Two forms of the mausoleum are visible: a sphero-conical vault is installed above the cylindrical wall. The facade is facing north, on the side of which there is a gabled doorway.The interior of the burial ground has a peculiar architectural appearance. The ruined remains of a large castle lie on the floor: two parts of the column are located near the western wall. The sign of the Adai clan is carved on the obverse. Wooden gravestone fence No.1 is rectangular, with flat wooden columns at four corners, the ends of which are rounded. There are grooves at the top and bottom of the column that are aligned with the edges of the woods with horizontal edges. In the past there was a gravestone in front of the fence. Now itrestson the north wall due to the fall. Fence size: 1.8 × 2.5; height 143 cm. Gravestone size: section 10 × 24 cm; height 170 cm. The four corners of the rectangular fence No.2 with gravestones are supported by round wooden columns. The edge of the transverse rods is applied to the ledge openings at the top and bottom. Fence size: 2.0 × 4.1 m in the project; height 1.55 m. Gravestone size: 1.20 × 1.70 m in the project. Western gravestone: 15 × 30 cm section; height 1.65 m. Eastern gravestone: section 15 × 30 cm; height 1.90 m.
Monument status: Monument of history and culture of local significance