Наименование памятника: Памятник кюйши-композитору Курмангазы Сагырбайулы (1818-1889 гг.)
Типологическая принадлежность: сооружение монументального искусства
Периодизация памятника: 4 июль 2000 г.
Местонахождение памятника: город Атырау, проспект Азаттык
Исторические данные: Курмангазы Сагырбайулы (1823-1879 г.г.) композитор, домбрист и кюйши. Курмангазы является отцом казахского кюя. Родился в Букеевской Орде, в местности Жидели. Он являлся представителем рода Кызылкурт, из подразделения Байулы. Его учитель был кюйши Узак. Его кюй носили романтический, эпический и литературный характер. Захоронен в 1896 году в селе Алтын жар Астраханской области. Автор кюев «Балбырауын», «Кішкентай», «Ақбай», «Ақсақ киік», «Түрмеден қашқан», «Адай», «Ертен кетем», «Аман бол, шешем, аман бол!», «Қайран шешем» и т.д.
Описание памятника: 4 июля 2000 года в городе открыт памятник великому композитору Курмангазы Сагырбайулы. Площадь Курмангазы расположена на перекрестках улиц Махамбета и Азаттык, напротив здания «Торгового центра». Ширина площади 50 м., длина 200 м. Общая площадь 10 тысяч кв. м. В центральной части площадь расширяется и здесь по проекту предусматривается установка памятника Курмангазы. Высота постамента 4 м., высота памятника также 4 м. Для выразительности монументальности памятника с двух сторон установлены панно, на которых изображены история и жизнь казахского народа. Основание площади выполнена из фигурной брусчатки на разных отметках. Фоновая часть от двора жилого дома визуально изолируется зеленой полосой. Архитектор памятника Жарылгапов Казбек, скульптор Рахмадиев Едыге. Фигуры плиты из бронзы.
Статус памятника: Памятник историко-культурного наследия местного значения
Ескерткіштің атауы: Күйші-композитор Құрманғазы Сағырбайұлының (1818-1889 жж.) ескерткіші
Типологиялық тиістілік: монументтік өнер құрылыстары
Ескерткіштің кезеңділігі: 4 шілде 2000 ж.
Ескерткіштің орналасқан жері: Атырау қаласы, Азаттық даңғылы
Тарихи деректер: Құрманғазы Сағырбайұлы (1823-1879) қазақтың атақты композиторы, домбырашы және күйшісі. Құрманғазы – қазақ күйінің ұлы атасы болып табылады. Ол Бөкей Ордасында, Жиделі деген жерде дүниеге келген. Құрманғазы Байұлы бөлімшесінен шыққан Қызылқұрт руының өкілі. Оның ұстазы Күйші Ұзақ болды. Оның күйлері романтикалық, эпикалық және әдеби сипат алды. Ол 1896 жылы Астрахан облысы, Алтын Жар ауылында жерленген. «Кішкентай», «Ақбай», «Ақсақ киік», «Түрмеден қашқан», «Адай», «Аман бол, шешем, аман бол», «Қайран шешем», «Ертең кетем», «Балдбырауын» және т.б. күйлердің авторы.
Ескерткіштің сипаттамасы: 2000 жылғы 4 шілдеде Атырау қаласында ұлы композитор Құрманғазы Сағырбайұлына арналған ескерткіш ашылды. Құрманғазы алаңы Махамбет пен Азаттық көшелерінің қиылысындағы «Сауда орталығы» ғимаратына қарсы орналасқан. Алаңның ені 50 м, ұзындығы 200 м. Жалпы ауданы 10 мың ш. м. құрайды. Жоба бойынша алаңның орталық бөлігінде Құрманғазыға арналған ескерткіш орнатылған. Тұғырдың биіктігі 4 м, ескерткіштің биіктігі де 4 м құрайды. Ескерткіштің әсемдігін көрсету үшін екі жағынан қазақ халқының тарихы мен өмірі бейнеленген панно орнатылған.
Ескерткіштің сәулетшісі Жарылғапов Қазбек, ал мүсіншісі Рахмадиев Едіге. Ескерткіш қоладан жасалынды.
Ескерткіштің мәртебесі: Жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші.
Monumentname: Monument to the kyuishi-composer Kurmangazy Sagyrbaev(1818-1889)
Typological affiliation: monumental art structures
Periodization of the monument: July 4, 2000
Location of the monument: Atyrau city, Azattyk avenue
Historicaldata: Kurmangazy Sagyrbaev (1823-1879) is a composer, dombra player and kyuishi. Kurmangazy is the father of the Kazakh kyui. He was born in the Bukey Horde, in the Zhidel area. He was a representative of the Kyzylkurtgenus, from the Bayuly division. His teacher was KyuishiUzak. His kyui were romantic, epic and literary. He was buried in 1896 in the village of AltynZhar, Astrakhan Region. Architect T. Zhenshaliyev. Architect of the monument isZharylgapov Kazbek, sculptor is RakhmadievEdyge. The slab figures are made of bronze.
Descriptionofthemonument: On July 4, 2000, a monument to the great composer was unveiled in the city. Kurmangazy Square is located at the crossroads of Makhambet street and Azattyk Avenue, opposite the "Shopping Center" building. The width of the area is 50 m, the length is 200 m. The total area is 10 thousand square meters. In the central part, the square is expanding and here the project provides for the installation of a monument to Kurmangazy. The height of the pedestal is 4 m, the height of the monument is also 4 m. On both sides there are alleys with benches and urns. The square is completely illuminated by lanterns. For the expressiveness of the monumentality of the monument, panels are installed on both sides, which depict the history and life of the Kazakh people. At the edge of the intersection of the streets, the square closes in a circle, on the elevated part of which there will be a rotunda. The base of the square is made of figured paving stones at different elevations. The background part from the courtyard of the residential building is visually isolated with a green stripe.
Monumentstatus: Monument of historical and cultural heritage of local significance