Наименование памятника: Памятник знаменитому нефтянику Сафи Утебаеву (1909-2007 гг.)

Типологическая принадлежность: Сооружение монументального искусства

Периодизация памятника: 2019 г.

Местонахождение памятника: Город Атырау, перед Атырауским университетом нефти и газа имени С.Утебаева, улица Т.Амандосова

Исторические данные: Утебаев Сафи Утебаевич (25 мая 1909 года в Атырауской области, Кызылкогинский район, Карабау - 12 апреля 2007 года в Алматы) - известный нефтяник, Почетный нефтяник СССР, заслуженный деятель науки и техники Казахской ССР. Почетный гражданин Атырауской области, г. Актау и г. Жанаозен. Награжден высшей государственной наградой Республики Казахстан «Орден Отечества» (1999).

Родился 25 мая 1909 года в селе Карабау Атырауской области (бывшая Гурьевская область). С 1928 по 1930 год учился на рабочем факультете в Оренбурге, с 1931 по 1935 год в Бакинском нефтяном институте. С 1936 по 1945 год занимал ответственные должности в производстве «Эмба Ойл» и ее дочерних предприятий. С 1938 по 1959 год избирался депутатом Верховного Совета Казахской ССР и СССР. С 1945 по 1951 год он был первым секретарем парткома Жылыойского района, с 1951 по 1957 год возглавлял объединение «Казахстаннефть», с 1957 по 1965 год был первым председателем Западно-Казахстанского областного экономического совета, с 1965 по 1971 год - «Казахстаннефть», затем «Мангистаумунай». С 1971 по 1980 год - заместитель начальника Института научно-технической информации Планового комитета Казахской ССР. В 1980 году вышел на пенсию.

Его научные труды опубликованы в более чем 30 научных статьях по освоению ресурсов Мангистауской области, в отраслевых и технических журналах, брошюрах и других изданиях. Сафи Утебаев награжден орденами Ленина, Октябрьской Революции, Второй мировой войны, Трудового Красного Знамени, Знака Почета, орденом Отечества, орденом Первого леопарда, а также многими медалями и дипломами. 

Описание памятника: Памятник вылит из бронзы и установлен на гранитной подставке. Общая высота составляет 7 метров. Автор памятника-художник, скульптор Ескен Сиргебаев.

Статус памятника: В списке предварительного учета  историко-культурного наследия

Ескерткіштің атауы: Даңқты мұнайшы Сафи Өтебаевтың (1909-2007 ж.ж.) ескерткіші

Типологиялық тиістілік: монументтік өнер құрылысы

Ескерткіштің кезеңділігі: 2019 ж

Ескерткіштің орналасқан жері: Атырау қаласы, Т. Амандосов көшесі, С.Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің алдында

Тарихи деректер:  Сафи Өтебайұлы Өтебаев (25 мамыр 1909 жылы Атырау облысы, Қызылқоға ауданы, Қарабау - 12 сәуір 2007 жылы Алматы) – даңқты мұнайшы, КСРО Құрметті мұнайшысы, Қазақ КСРнің Еңбек сіңірген ғылым мен техника қайраткері. Атырау облысының және Ақтау қаласының, Жаңаөзеннің Құрметті азаматы. ҚР жоғарғы мемлекеттік марапаты «Отан орденімен» марапатталған (1999 жылы).

1909-дың 25 мамырда Атырау облысы (бұрынғы Гурев облысы) Қарабау ауылында дүниеге келген. 1928 – 1930 жылдары Орынборда жұмысшы факультетінде, 1931 – 1935 жылдары Баку қаласында мұнай институтында оқыған.

1936 – 1945 жылдары «Ембі мұнай» өндірісінде және оған қарасты мекемелерде жауапты қызметтер атқарды. 1938 – 1959 жылдары Қазақ КСР және КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланған. 1945 - 1951 жылдары Жылыой ауданының партия комитетінің 1-хатшысы, 1951 – 1957 жылдары «Қазақстанмұнай» бірлестігінің басшысы, 1957 - 1965 жылдары әуелі Гурьев, кейін Батыс Қазақстан облыстық халық шаруашылық кеңесінің төрағасы, 1965 – 1971 жылдары «Қазақстанмұнай», кейін «Маңғыстаумұнай» бірлестігінің басшысы, 1971 – 1980 жылдары Қазақ КСР-і Жоспарлау комитетінің ғылыми-техникалық информация институты бастығының орынбасары болды. 1980 жылы Құрметті демалысқа шықты.

Ғылыми еңбектері Маңғыстау байлығын игеру мәселелеріне арналған 30-дан астам ғылым мақалалары салалық-техникалық журналдарда, брошюраларда және және басқа да басылымдарда жарияланған. Сафи Өтебаев «Ленин» орденімен, «Қазан революциясы», «Екінші дүниежүзілік соғыс», «Еңбек Қызыл Ту» орденімен, «Құрмет белгісі», «Отан» -   І «Барыс» дәрежесін  және көптеген медальдармен және дипломдармен марапатталған. 

Ескерткіштің сипаттамасы: Ескерткіш қоладан құйылып, гранит тұғырға орнатылған. Жалпы биіктігі 7 метр. Ескерткіштің авторлары - суретші, мүсінші - Ескен Сіргебаев.

Ескерткіш мәртебесі: Тарихи-мәдени мұра объектілерінің алдын-ала есепке алу тізімінде

Monument name: Monument to the famous oilman Safi Utebayev (1909-2007)

Typological affiliation: monumental art structure

Periodization of the monument: 2019

Location of the monument: Atyrau city, in front of the University of Oil and Gas named after S. Utebayev, T. Amandosov Street

Historical data: Safi Utebayev attached particular importance to the training of highly qualified oil specialists. He contributed to the admission of youth from his native land to his institute. Safi-ata is not only the founder of oil wealth in the country, but also the founder who opened the wealth of knowledge for Kazakh youth. At that time, the country needed local guys with higher technical education. In this regard, in the 1950s, he wrote letters to the rectors of the leading oil universities in Russia, Tatarstan, Bashkiria, Azerbaijan, as well as to the Chairman of the Council of Ministers of the USSR Alexei Kosygin with a request for out-of-competition admission of Kazakh youth to the specialty of Oilman. He achieved the adoption of a special decree of the central government, thanks to which for more than 20 years 100 high school graduates were admitted to the leading oil universities of the Union out of competition every year. For twenty years he has provided the region with highly qualified oil workers. There is a special reason for naming the Atyrau University of Oil and Gas the name of a person who devoted his whole life for serving his people with honor. Safi Utebayev is the first Kazakh oil engineer, a pioneer, one of the organizers of the oil industry in Kazakhstan. His contributions have been honored with many awards, and he will be remembered for many decades.

Description of the monument: The monument is cast in bronze and placed on a marble base. The total height is 7 meters. The author of the monument is artist and sculptor Nurlan Kulbay.

Monument status: In the list of preliminary registration of the historical and cultural heritage of the Atyrau region